W związku z obszerną nowelizacją ustaw podatkowych, która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2022 r. wielu podatników na fali komunikatów Ministerstwa Finansów zaczęło interesować się obowiązującą od 1 stycznia 2021 r. nową formą opodatkowania jaką jest tzw. CIT estoński. Poszukując odpowiedzi na pytanie co to jest CIT estoński warto sięgnąć nie tylko do treści samych przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ale także do objaśnień podatkowych Ministra Finansów z dnia 23 grudnia 2021 r., w których Ministerstwo stara się przedstawić na czym polega CIT estoński. W tym wpisie postaramy się odpowiedzieć na pytanie co to jest CIT estoński i dlaczego warto na tę formę opodatkowania zwrócić uwagę właśnie po zmianach wchodzących w życie od 1 stycznia 2022 r.
Co to jest CIT estoński? – pojęcie
CIT estoński, a dokładnie ryczałt od przychodów spółek, to wprowadzona do polskiego systemu podatkowego z dniem 1 stycznia 2021 r. nowa forma opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych. Z uwagi na fakt, że regulacja dotycząca CIT estońskiego znajduje zastosowanie wyłącznie podatników podatku dochodowego od osób prawnych (CIT), regulację w tym zakresie znaleźć można w rozdziale 6b ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t.j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1800 z późn. zm.; dalej jako u.p.d.o.p), a dokładnie przepisach art. 28c – 28t u.p.d.o.p.
Poszukując odpowiedzi na pytanie co to jest CIT estoński warto zwrócić uwagę w pierwszej kolejności na objaśnienia Ministerstwa Finansów do przepisów dotyczących CIT estońskiego, które można znaleźć tutaj.
Ministerstwo Finansów pragnąc zdefiniować CIT estoński wskazało, że jest on alternatywnym sposobem opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych w stosunku do klasycznego CIT, który opiera się na odejściu od standardowych zasad opodatkowania CIT i polega na przystąpieniu przez podatnika do zupełnie nowego systemu opartego na zasadach, które w sposób istotny różnią się od reguł podatkowych.
Co istotne, CIT estoński jest w pełni dowolnym modelem opodatkowania – decyzja o tym, czy podatnik chce podlegać opodatkowaniu na zasadach ogólnych podatku dochodowego od osób prawnych, czy też CIT estońskiego należy wyłącznie do samego podatnika, który na podstawie oceny profilu i specyfiki swojej działalności może podjąć decyzję o tym, który system opodatkowania będzie dla niego najkorzystniejszy. Oznacza to, że CIT estoński może być stosowany także jako element optymalizacji podatkowej pozwalając na jego wykorzystanie np. tylko w sytuacjach lub tylko w okresach, w których może przyczynić się do wymiernych korzyści podatkowych, a to właśnie poprzez wskazaną dobrowolność.
Na czym polega CIT estoński?
Odpowiedź na pytanie co to jest CIT estoński sprowadzona może zostać w uproszczeniu do wskazania, że jest to odrębny model opodatkowania, który opiera się na przesunięcia momentu opodatkowania dochodu do chwili jego wypłaty. CIT estoński polega więc na odejściu od podatkowania podatkiem osiągniętego przez podatnika dochodu i przyjęciu, że opodatkowaniu podlega nie osiągnięty dochód, lecz dochód przeznaczony do wypłaty jako zysk.
W swoim podstawowym założeniu CIT estoński ma więc polegać na nieopodatkowaniu dochodu, który nie jest przeznaczony do wypłaty jako zysk (np. przeznaczonego na reinwestycję) i opodatkowaniu go tylko w takiej części w jakiej jego celem będzie przeznaczenie go do wypłaty na rzecz wspólników.
Przepisy regulujące CIT estoński w tym zakresie nie zawierają regulacji, która pozwalałaby odkodować wprost przedstawione powyżej założenie ustawodawcy, stąd pomocne w tym zakresie jest odniesienie się ponownie do objaśnień Ministerstwa Finansów do przepisów regulujących ryczałt od przychodów spółek, w których na s. 6 można znaleźć sformułowanie, iż:
W stosowaniu właściwej wykładni przepisów o ryczałcie istotne jest, w przypadku wątpliwości natury językowej, że reinwestycje pozostają nieopodatkowane. Natomiast przekazanie do konsumpcji, wypłata, czy inna dystrybucja majątku – niezależnie od tego, w jakiej formie jest dokonana – podlega opodatkowaniu.
Oznacza to więc, że Spółka, która zdecydowała się na tę formę opodatkowania nie odprowadza co miesiąc zaliczek na CIT i nie jest zobowiązana do zapłaty podatku dochodowego po zakończeniu roku podatkowego pomimo wypracowania zysku. W tym przypadku podatek należy odprowadzić dopiero w momencie wypłaty środków, czyli obowiązek podatkowy powstaje w momencie wypłaty zysku lub momencie innej formy jego dystrybucji w celu konsumpcji.
Czym jest CIT estoński po zmianach związanych z Polskim Ładem
Spore grono podatników z pewnością zwróciło uwagę na fakt, że CIT estoński jako alternatywny model opodatkowania w polskim systemie podatkowym występuje już od 2021 r. natomiast naprawdę głośno zaczęło się o nim robić dopiero od 1 stycznia 2022 r. Wynika to z faktu, że wprowadzony na początku 2021 r. CIT estoński nie cieszył się dużym zainteresowaniem, a to ze względu na liczne ograniczenia, obostrzenia i skomplikowanie regulacji.
Prawodawca postanowił zmienić ten stan rzeczy i w 2022 r. zdecydował się wprowadzić zmiany, których celem jest uatrakcyjnienie CIT estońskiego dla podatników. Samo założenie tej formy opodatkowania pozostało natomiast niezmienne – jest to dobrowolny model opodatkowania podatkiem CIT, który sprowadza się w dalszym ciągu go opodatkowania dochodu, który podlega dystrybucji na rzecz wspólników niezależnie od formy.
Warto zwrócić krótko uwagę na zmiany, które wchodząc w życie od 1 stycznia 2022 r. wpłynęły na znaczący wzrost atrakcyjności CIT estońskiego:
- poszerzono grupę podmiotów uprawnionych do wyboru citu estońskiego – Zgodnie z art. 28j ust. 1 pkt 4 u.p.d.o.p. opodatkowaniu ryczałtem może podlegać podatnik, który prowadzi działalność w formie spółki akcyjnej, prostej spółki akcyjnej, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki komandytowo-akcyjnej, oraz spółki komandytowej, stąd CIT estoński dostępny jest niemal dla każdej spółki handlowej, która jest podatnikiem CIT (z wyłączeniem spółki jawnej, która ze względu na strukturę wspólników podlega opodatkowaniu podatkiem CIT);
- zlikwidowano obowiązek ponoszenia nakładów inwestycyjnych oraz usunięto przepisy, które wprowadzały mechanizm redukcji stawki podatku dochodowego ze względu na poziom ponoszonych nakładów inwestycyjnych – obecnie z CIT estońskiego skorzystać może każdy podmiot uprawniony, niezależnie od tego czy zamierza realizować inwestycje w oparciu o wypracowany dochód;
- obniżono stawkę podatku stawkę podatku dla małych podatników z 15 do 10%, a dla pozostałych podatników stawka z 25 % zmniejszyła się do 20%
- prawodawca zlikwidował górny limit przychodów wyłączający prawo do skorzystania z CIT estońskiego, który wynosił wcześniej 100 mln zł, a który pozbawiał większe podmioty z prawa do skorzystania z CIT estońskiego, co było sporym ograniczeniem;
- wprowadzono możliwość „wejścia” w model opodatkowania CIT estońskim w dowolnym momencie roku, co pozwala na elastyczne planowanie podatkowe i podjęcie decyzji o zmianie modelu opodatkowania także w trakcie trwającego roku podatkowego.
CIT estoński – ważne informacje
CIT estoński, tak jak wskazuje Ministerstwo Finansów sprowadza się w swoim założeniu do nieopodatkowania reinwestycji i dochodu nie przekazanego do dystrybucji na rzecz wspólników (np. pozostawionego na kapitałach tworzonych z zysku). Z drugiej strony Ministerstwo zwróciło uwagę na to, że w modelu opodatkowania CIT estońskim opodatkowaniu podlega przekazanie do konsumpcji, wypłata, czy inna dystrybucja majątku – niezależnie od tego, w jakiej formie jest dokonana.
Oznacza to więc, że w ramach CIT estońskiego opodatkowaniu podlegają nie tylko wypłaty zysku w formie dywidendy, ale również inne formy jego dystrybucji takie jak chociażby zaliczki, wydatki niezwiązane z działalnością podatnika, czy też świadczenia mające charakter ukrytej wypłaty zysku.
Co więcej, przepisy regulujące zasady opodatkowania CIT estońskim wskazują na katalog sytuacji, w których pomimo braku wypłaty zysku (np. w ramach dywidendy) mimo wszystko na gruncie przepisów dochodzi do dystrybucji zysku, a przez to do jego opodatkowania.
Jednym z przykładów sytuacji, w których dochodzi do obowiązku opodatkowania dochodu w ramach modelu opodatkowania CIT estońskim jest sytuacja związana z wypłatą tzw. ukrytych zysków. Ukryte zyski zdefiniowane zostały w art. 28m ust. 3 u.p.d.o.p., który to przepis wskazuje na otwarty katalog świadczeń które mogą być uznane za ukryte zyski i są to świadczenia pieniężne, niepieniężne, odpłatne, nieodpłatne lub częściowo odpłatne wykonane w związku z prawem do udziału w zysku inne niż podzielony zysk, których beneficjentem jest udziałowiec lub podmiot z nim powiązany.
Dyrektor Krajowej Izy Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 25 stycznia 2022 r. (0111-KDIB1-2.4010.554.2021.2.AK) wskazał, że:
Ukryte zyski stanowić zatem będą dla podatnika wszelkie świadczenia spółki:
- wykonane w związku z prawem do udziału w zysku,
- inne niż podzielony zysk o charakterze pieniężnym, niepieniężnym, odpłatnym, nieodpłatnym lub częściowo odpłatnym (wartość nieodpłatnych i częściowo odpłatnych świadczeń określa się zgodnie z art. 12 ust. 5-6a ustawy o CIT),
- wykonane bezpośrednio lub pośrednio na rzecz udziałowca/akcjonariusza lub podmiotu powiązanego,
- wykonane bezpośrednio lub pośrednio z podatnikiem lub z tym udziałowcem/akcjonariuszem.
Jest to jedynie jeden z przykładów sytuacji, w których pomimo braku faktycznej wypłaty zysku, na gruncie regulacji dotyczącej CIT estońskiego dojdzie do zaistnienia sytuacji, którą ustawodawca zrównuje z wypłatą zysku, a przez co także z obowiązkiem zapłaty podatku od dystrybuowanego w ten sposób zysku.
Dokładny katalog zdarzeń i dochodu podlegającego opodatkowaniu w ramach CIT estońskiego zawarty został w art. 28m u.p.d.o.p., który jest pod praktycznym kątem punktem wyjścia do ustalenia, czy w przypadku danego podatnika, model opodatkowania CIT estońskim będzie najoptymalniejszą formą rozliczeń podatkowych i czy w rzeczywistości przyczyni się do ograniczenia obowiązków podatkowych i zmniejszenia obciążeń fiskalnych.
Udzielając więc odpowiedzi na pytanie co to jest CIT estoński nie wystarczy wskazać, że jest to model opodatkowania, który wiąże się z opodatkowaniem jedynie dochodu przeznaczonego do wypłaty w ramach zysku na rzecz wspólników. Jest to bowiem model opodatkowania, który sprowadza się do nieopodatkowania dochodu w takiej części w jakiej przeznaczony jest na reinwestycje lub wypłatę w późniejszym okresie i opodatkowaniu go w takiej części w jakiej podlega wypłacie na rzecz wspólników w ramach zysku i w takiej części w jakiej w oparciu o szczegółową regulację zawartą w ustawie o CIT, jego dystrybucja podlega opodatkowaniu z uwagi na jej cel (np. ukryte zyski, wydatki nie związane z działalnością gospodarczą).
CIT estoński, czyli podatek z perspektywy rachunkowej
Próbując pokazać czym jest CIT estoński warto zwrócić na ten model opodatkowania także od strony rachunkowo-księgowej. Podatnik decydując się na wejście w model opodatkowania CIT estońskim odchodzi od standardowych zasad ustalania wyniku podatkowego w oparciu o osiągnięte przychody i koszty. W przypadku podatnika opodatkowanego CIT estońskim nie ustala się więc odrębnego wyniku podatkowego w oparciu o przepisy ustawy o CIT i odrębnego wyniku rachunkowego w oparciu o przepisy ustawy o rachunkowości. Dla podatnika opodatkowanego w ramach modelu CIT estońskiego, to właśnie wynik podatkowy i księgi rachunkowe są podstawą do ustalenia należnego podatku w ramach modelu opodatkowania CIT estońskim, przy czym podatnik zobowiązany jest także uwzględnić szczególną regulację dot. CIT estońskiego wynikającą z samej ustawy o CIT.
Z uwagi na fakt, że na gruncie regulacji dot. CIT estońskiego punktem wyjścia dla ustalenia należnego podatku pozostaje wynik bilansowy, dla podatnika kluczowe znaczenie będą miały przyjęte w spółce zasady (polityka) rachunkowości, treść ekonomiczna zdarzeń oraz nadrzędne zasady rachunkowości (m.in. wiarygodności, przewagi treści nad formą, memoriału, współmierności przychodów i kosztów, ostrożności, istotności, ciągłości, kontynuacji działalności oraz indywidualnej wyceny).
W praktyce zgodność rozliczeń od strony rachunkowej bezpośrednio rzutować będzie na zgodność rozliczeń od strony podatkowej, stąd w takim przypadku kluczowe pozostawać będzie to, aby podatnik rzetelnie i jasno przedstawiał swoją sytuację majątkową i finansową oraz wynik finansowy jednostki, stosując przyjęte zasady (politykę) rachunkowości zgodne z przepisami ustawy o rachunkowości.
Podsumowanie
CIT estoński bez wątpienia jest atrakcyjnym modelem opodatkowania – jego założenie polegające na braku opodatkowania dochodu aż do momentu jego dystrybucji może okazać się szczególnie interesujące z perspektywy podatników, którzy sporą część wypracowanego dochodu przeznaczają na reinwestycje. Przejście na CIT estoński może być w takim przypadku bardzo korzystne i przełożyć się na znaczne oszczędności podatkowe. W efekcie CIT estoński stanowić może w pełni dozwoloną metodę optymalizacji podatkowej i schemat maksymalizacji efektywności podatkowej biznesu.
Należy mieć na uwadze jednak indywidualną sytuację podatnika oraz rodzaj prowadzonej działalności, bowiem nie w każdym przypadku CIT estoński może okazać się tym najlepszym od strony podatkowej rozwiązaniem, a to ze względu chociażby na określone wyłączenia innych preferencji podatkowych (np. ulgi B+R) czy też obowiązek opodatkowania świadczeń o charakterze zbliżonym do wypłaty zysku (ukryte zyski, wydatki nie związane z działalnością gospodarczą).
Prawodawca wprowadzając od 1 stycznia 2022 r. zmiany w przepisów dotyczących CIT estońskiego, dąży z pewnością do uatrakcyjnienia tej formy opodatkowania aby zachęcić jak największa liczbę podatników do przejścia na ten model opodatkowania. Warto jednak pamiętać o tym, że CIT estoński jest z perspektywy praktyki instytucją stosunkowo nową – na obecnym etapie dopiero kształtuje się linia interpretacyjna organów, brak jest obszerniejszego orzecznictwa, natomiast praktyka kontroli podatkowej prawidłowości rozliczeń w tym zakresie dopiero się kreuje. To właśnie z tego względu kluczowe jest aby decyzja o wejściu w nowy model opodatkowania podjęta była w pełni świadomie i poprzedzała ją dokładna analiza wszystkich za i przeciw, ponieważ nie jest w praktyce możliwe udzielenie jednoznacznej odpowiedzi, kiedy CIT estoński będzie się opłacał, a kiedy nie.
Potrzebujesz pomocy prawnej w swojej sprawie? Skorzystaj z formularza kontaktowego
każdej chwili będziesz mógł zrezygnować z otrzymywania newslettera.
Twoje dane osobowe pozyskane w efekcie skorzystania z formularza kontaktowego będą przetwarzane na zasadach określonych w polityce prywatności.
