Jak obliczyć wskaźnik nexus?

IP BOX to jeden z najmłodszych instrumentów podatkowych pozwalających obecnie na wygenerowanie sporych oszczędności w podatku dochodowym. Ze względu na kształt przepisów należy on jednak do rozwiązań, do których warto podejść z należytą uwagą ze względu na poziom jego skomplikowania. Poziom ten rośnie wraz z dywersyfikacją źródeł dochodu oraz kosztów, a także w następstwie korzystania w ramach działalności z innych dostępnych ulg i preferencji podatkowych. Skorzystanie z ulgi IP BOX wiąże się m. in. z koniecznością obliczenia tzw. wskaźnika nexus dla dochodu z każdego z kwalifikowanych praw. W tym wpisie dowiesz się jak obliczyć wskaźnik nexus i na co warto zwrócić szczególną uwagę dokonując jego kalkulacji.

Wskaźnik nexus – jaki dochód można opodatkować 5% podatku IP BOX?

Aby skorzystać z IP BOX należy spełnić kilka warunków określonych przez przepisy. Jednym z kluczowych warunków jest prowadzenie przez podatnika działalności badawczo-rozwojowej definiowanej przez przepisy podatkowe. Więcej o działalności badawczo-rozwojowej w tym wpisie.

Co istotne, działalność badawczo-rozwojowa musi być związana z wytworzeniem, rozwojem lub ulepszeniem kwalifikowanego prawa własności intelektualnej, z którego dochód podatnik zamierza opodatkować preferencyjną 5% stawka podatku. Wynika to z tzw. podejścia nexus.

Zgodnie z podejściem nexus, dochody związane z prawem własności intelektualnej mogą być korzystniej opodatkowane jedynie w takim zakresie, w jakim konkretne kwalifikowane prawo własności intelektualnej na które przypada dochód jest efektem prac badawczo-rozwojowych prowadzonych samodzielnie przez danego podatnika.

Z tego względu, przepisy regulujące IP BOX skonstruowane zostały w ten sposób, że pozwalają na opodatkowanie 5% podatkiem IP BOX jedynie tzw. dochodu kwalifikowanego. Dochodem kwalifikowanym w rozumieniu IP BOX jest z kolei dochód z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej (np. z autorskiego prawa do programu komputerowego, patentu, wzoru użytkowego) pomnożonego przez wskaźnik nexus.

Wskaźnik nexus jest więc kluczowym elementem ulgi IP BOX, ze względu na fakt, iż jego wysokość wpływa na to jaką część dochodu z kwalifikowanych praw własności intelektualnej można będzie opodatkować 5% podatkiem. W przypadku, gdy wskaźnik ten wynosić będzie 1, preferencją IP BOX objęty będzie cały kwalifikowany dochód. W przypadku, gdy wskaźnik ten będzie wynosił mniej niż 1, jedynie część dochodu podlegać będzie 5% podatkowi, zaś pozostała jego część opodatkowana będzie wg. stawki właściwej dla podatnika (17%, 19% lub 32%).

Z tego względu kalkulacja wskaźnika nexus jest niezwykle istotna, gdyż w praktyce tylko prawidłowo obliczony wskaźnik nexus będzie gwarancją prawidłowości obliczenia podatku. Kluczowa dla podatnika chcącego skorzystać z IP BOX jest więc odpowiedź na pytanie jak obliczyć wskaźnik nexus.

Wskaźnik nexus oblicza się w oparciu o wzór, który określają przepisy (art. 30ca ust. 4 ustawy o PIT oraz 24d ust. 4 ustawy o CIT). Formuła matematyczna pozwalająca na kalkulację wskaźnika nexus to: .

(a + b) x 1,3

a + b + c + d

Poszczególne litery we wzorze to grupy kosztów związanych kwalifikowanym prawem własności intelektualnej. Podział na grupy ma pozwolić obliczyć wskaźnik, który zobrazuje natężenie prac badawczo-rozwojowych realizowanych przez podatnika we własnym zakresie oraz prac nabywanych od podmiotów powiązanych i wydatków poniesionych na nabycie kwalifikowanego prawa.

Poszczególne litery niezbędne dla obliczenia wskaźnika nexus to:

a – koszty na prowadzoną bezpośrednio przez podatnika działalność badawczo-rozwojową związaną z kwalifikowanym prawem;

b – koszty na nabycie wyników prac badawczo-rozwojowych związanych z kwalifikowanym prawem, od podmiotu niepowiązanego;

c – koszty na nabycie wyników prac badawczo-rozwojowych związanych z kwalifikowanym IP od podmiotu powiązanego;

d – koszty na nabycie przez podatnika kwalifikowanego IP.

Kształt formuły wskazuje na to, że część wydatków wpływać będzie na zwiększenie wskaźnika nexus, a część wydatków będzie go obniżać. Wskaźnik nexus może przy tym wynosić maksymalnie 1 (wartości powyżej 1 podlegają zaokrągleniu w dół do 1). Aby skorzystać z IP BOX koniecznym jest więc przyporządkowanie określonych kosztów do każdej z czterech grup, co pozwoli obliczyć wskaźnik nexus.

Kluczowa w tym przypadku jest także świadomość, iż wskaźnik nexus należy obliczyć dla każdego prawa, z którego dochód podatnik zamierza opodatkować 5% stawką podatku osobno. Oznacza to, że każde prawo kwalifikowane powinno mieć odrębny wskaźnik nexus, który wpływać będzie na to jaka część dochodu z tego prawa będzie objęta IP BOX. To z kolei oznacza konieczność przyporządkowania określonych kosztów nie tylko do odpowiednich grup, ale także do konkretnych kwalifikowanych praw własności intelektualnej.

Jakie koszty należy uwzględnić w kalkulacji nexus?

Podatnik chcący skorzystać z IP BOX nie tylko powinien wiedzieć jak obliczyć wskaźnik nexus, ale także powinien wiedzieć, jakie koszty należy uwzględnić w kalkulacji wskaźnika nexus. Odpowiedź na to pytanie nie jest z kolei prosta i uniwersalna dla każdego podatnika.

W pierwszej kolejności należy zwrócić uwagę na to, że szczególna metoda ujmowania kosztów we wskaźniku nexus ma zastosowanie jedynie dla celu jakim jest kalkulacja tego wskaźnika i nie zmienia zasad traktowania kosztów dla innych celów, w tym do obliczania dochodu, który jest przemnażany przez ten wskaźnik. Powyższe zostało wprost podkreślone przez Ministerstwo Finansów w opublikowanych objaśnieniach do IP BOX, o których możesz przeczytać tutaj.

Oznacza to, że kategoria kosztów uwzględnianych w ramach kalkulacji wskaźnika nexus to kategoria odrębna od kosztów uzyskania przychodów, która ma znaczenie dla obliczenia dochodu podlegającego opodatkowaniu.

Wynika to wprost z faktu, że ze wskaźnika nexus wykluczyć koszty, które nie są lub ze swej natury nie mogą być, bezpośrednio związane z wytworzeniem, rozwinięciem lub ulepszeniem konkretnych kwalifikowanych praw własności intelektualnej, pomimo faktu, że koszty te mogą stanowić koszt uzyskania przychodu w ramach działalności podatnika. Potwierdza to w wydawanych przez siebie interpretacjach Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, m. in. w interpretacji z dnia 23 czerwca 2020 r. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej 0111-KDWB.4011.44.2020.2.KK, w której organ wskazał, że:

,,koszty kwalifikowane winny być uwzględniane we wskaźniku niezależnie od metody ich ujmowania w kosztach podatkowych, zgodnie z ogólnymi zasadami podatkowymi.’’

Z tego też względu podatnik chcący skorzystać z ulgi IP BOX, dla celów obliczenia nexus powinien starannie przeanalizować swoje koszty i zweryfikować, czy należy je uwzględnić we wskaźniku nexus, czy też nie.

Wskaźnik nexus – przykładowe koszty

Pomocą dla podatników poszukujących odpowiedzi na pytanie jak obliczyć wskaźnik nexus i jakie koszty ująć w kalkulacji mogą być wydawane interpretacje indywidualne, które obrazują, jakie koszty w ocenie organów mogą być uwzględniane przy obliczaniu wskaźnika nexus. Zgodnie z dotychczas wydanymi interpretacjami kosztami tymi mogą być m. in. wydatki na:

leasing samochodu,
eksploatację samochodu,
zakup sprzętu i akcesoriów,
księgowość,
zakup serwerów i domen,
doradztwo podatkowe,
składki na ubezpieczenia społeczne (ZUS),
zakup telefonu i akcesoriów,
usługi noclegowe związane ze spotkaniami projektowymi,
bilety kolejowe,
pośrednictwo wizowe.

Katalog tych kosztów nie jest zamknięty, zaś każdy przypadek kosztu powinien podlegać analizie pod kątem specyfiki działalności, źródeł przychodu oraz funkcjonalnego związku kosztu z danym prawem. Powyższe grupy kosztów są przy tym jedynie przykładowymi kosztami, co do których prawidłowość ich związku z kwalifikowanym prawem potwierdził organ w wydanej interpretacji indywidualnej dla konkretnego podatnika. To oznacza, że w przypadku innej indywidualnej sprawy, organ nie musi wyrazić analogicznego stanowiska.

Jakich kosztów nie należy uwzględniać w kalkulacji nexus?

Do kosztów uwzględnianych w kalkulacji wskaźnika nexus nie należy zaliczać z kolei wydatków niepozostających w funkcjonalnym związku z prowadzoną działalnością B+R zmierzającą do wytworzenia kwalifikowanego IP.

Problemem dla podatników może być w praktyce ocena, czy dany wydatek będzie funkcjonalnie powiązany z kwalifikowanym prawem, czy też jego związek będzie niewystarczający dla uwzględnienia w kalkulacji nexus.

Ze względu na mocno ocenną przesłankę funkcjonalnego powiązania warto w zakresie pewnych kosztów zachować szczególną staranność. Nieprawidłowa kalkulacja wskaźnika nexus może bowiem prowadzić do zawyżenia podstawy opodatkowania IP BOX (zaniżenia podatku) lub zawyżenia podatku (zbędnego wydatku dla podatnika).

Pomocą mogą podatnikom służyć w pewnym zakresie interpretacje indywidualne wydawane dla innych podatników, w których organ podatkowy wskazuje, jakie wydatki należy wykluczyć ze wskaźnika. Należą do nich w szczególności koszty odsetek, koszty finansowe oraz koszty związane z nieruchomością, które to koszty wyłączone są wprost w treści przepisów. Z kosztów należy jednak wyłączyć zdaniem organów także koszty takie jak np. koszty przesyłek, koszty remontu, koszty różnic kursowych oraz inne, nieposiadające związku, który należy oceniać w każdym przypadku indywidualnie.

Wskaźnik nexus wynosi zero – co wtedy?

Część podatników może w ramach swojej działalności nie ponosić żadnych kosztów zewnętrznych związanych z tworzeniem kwalifikowanych praw własności intelektualnej. Jedynym kosztem w takim przypadku jest koszt pracy własnej, który nie jest jednak uwzględniany w ramach rozliczenia podatkowego i nie jest wyceniany przez podatnika. Często z tego typu sytuacją spotykają się start-upy lub jednoosobowi przedsiębiorcy (np. programiści).

Przepisy nie wskazują jak należy postępować w przypadku, gdy wskaźnik nexus wynosić będzie zero. Sama formuła matematyczna wskazuje, że w takim przypadku dochód kwalifikowany wynosić będzie zero, co nie da możliwości skorzystania z IP BOX.

Pomocne w tym zakresie są jednak objaśnienia do IP BOX, w których wskazano, że:

,,że w praktyce brak możliwości uwzględnienia kosztów pracy własnej przez podatników na potrzeby obliczania wskaźnika nexus najczęściej nie będzie obniżać tego wskaźnika’’.

W dalszej części objaśnień Ministerstwo Finansów zawarło z kolei sformułowanie, że:

,,wskaźnik nexus w przypadku osób fizycznych prowadzących działalność badawczo-rozwojową, w której zdecydowaną większość kosztów stanowi ich praca własna, będzie najczęściej wynosił 1 lub będzie bliski 1’’.

Objaśnienia nie dały więc jednoznacznej odpowiedzi, co zrobić z sytuacją, gdy wskaźnik nexus wynosi zero, sugerując jedynie, że w takim przypadku nie będzie on zaniżany ze względu na brak wartości uwzględnianych w mianowniku wzoru.

Wskazówką dla podatników mogą być przy tym jednak interpretacje indywidualne. W interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 26 czerwca 2020 r., sygn. 0112-KDIL2-2.4011.351.2020.2.KP możemy bowiem przeczytać, że:

,,w kontekście preferencji IP BOX premiowana jest własny wkład twórcy w stworzenie kwalifikowanego prawa własności intelektualnej. Jednocześnie, definicja działalności badawczo-rozwojowej nie wymaga, by podatnik ponosił na jej prowadzenie określone koszty. W związku z powyższym, jeśli wydatki wskazane w lit. a-d wzoru zawartego w art. 30ca ust. 4 u.p.d.o.f. będą wynosiły zero, a w konsekwencji sam wskaźnik nexus będzie wynosił zero, to Wnioskodawca powinien ustalić wysokość kwalifikowanego dochodu z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej w wysokości dochodu z kwalifikowanego prawa własności intelektualnej.’’

Organ innymi słowy uznał, że w przypadku braku jakichkolwiek kosztów, należy przyjąć, że wskaźnik nexus wynosi 1, co da możliwość opodatkowania całego dochodu z kwalifikowanego prawa wg. preferencyjnej stawki.

Warto w tym zakresie jednak zwrócić uwagę na trzy niezwykle istotne kwestie.

W pierwszej kolejności na fakt, że stanowisko wynikające z powyższej interpretacji nie znajduje potwierdzenia w przepisach, jak też w objaśnieniach – jest ono następstwem wykładni celowościowej, która w tym przypadku jest bardzo korzystna dla podatników.

Kolejną kwestią jest to, że interpretacja indywidualna chroni jedynie podatnika, który ją otrzymał. Oznacza to, że podatnik co prawda może powołać się na interpretację wydaną na rzecz innego podatnika, przy czym powołanie się na taki dokument potraktowane zostanie jako argumentacja podatnika co do jego stanowiska i nie będzie gwarantować tzw. mocy ochronnej, jaka przysługuje wnioskodawcy. Warto uwzględnić także to, że interpretacja indywidualna wydana przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej może zostać zmieniona – w przypadku, gdy na etapie kontroli okaże się, że interpretacja indywidualna wydana na rzecz innego podatnika, która była przyczynkiem do konkretnego zachowania podatnika została zmieniona, podatnik nie będzie dysponować podstawowym argumentem za danym zachowaniem. Z przypadkami tego typu podatnicy mieli do czynienia chociażby w odniesieniu do interpretacji indywidualnej, która potwierdzała prawo do rozliczania zaliczek podatku dochodowego wg. stawki 5%, która została po kilku dniach zmieniona z urzędu.

Trzecią istotną kwestią jest to, że w praktyce sytuacja, w której przedsiębiorca prowadzący działalność nie będzie ponosił żadnych kosztów jest rzadko spotykana. W kontekście IP BOX, prawdopodobnie bardzo często występować będą koszty, które potencjalnie powinny być uwzględnione w ramach wskaźnika nexus (takim kosztem jest np. ZUS). Brak kosztów alokowanych do wyliczenia wskaźnika nexus może być więc wynikiem błędów samego podatnika, który zostanie wytknięty na etapie kontroli.

Interpretacja indywidualna a wskaźnik nexus

Podatnik chcący skorzystać z IP BOX i zabezpieczyć swoją sytuację podatkową może rozważyć, czy nie warto wystąpić o interpretację indywidualną, która może odpowiedzieć także na pytanie w jaki sposób należy traktować przykładowe koszty występujące w ramach jego działalności.

W tym zakresie warto wiedzieć, że zgodnie z art. 14k Ordynacji podatkowej zastosowanie się do interpretacji indywidualnej daje ochronę temu, kto o nią wystąpił, pod warunkiem, że się do niej zastosuje. Jest to bardzo szeroki zakres ochrony, który gwarantuje spokój na etapie kontroli ulgi IP BOX. Więcej o interpretacji dotyczącej IP BOX możesz przeczytać tutaj.

Ze względu na zmienny katalog kosztów, w części przypadków, typując koszty do uwzględnienia we wskaźniku nexus warto opierać się na doświadczeniu doradcy podatkowego i kancelarii specjalizującej się w IP BOX. W odniesieniu do części sytuacji warto z kolei rozważyć interpretację indywidualną, co pozwoli ocenić wątpliwą część kosztów, która występuje w ramach działalności.

Kancelaria ALCS świadczy wsparcie z zakresu wdrożenia i bezpiecznego korzystania z IP BOX. Jeśli jesteś zainteresowany tematem IP BOX zapraszamy do naszego cyklu artykułów IP BOX w praktyce:

Potrzebujesz pomocy prawnej w swojej sprawie? Skorzystaj z formularza kontaktowego

Korzystając z formularza kontaktowego wyrażasz zgodę na otrzymywanie wiadomości o charakterze marketingowym – newsletterów, informacji o produktach i usługach świadczonych przez ALCS. Szanując Twoją prywatność nie będziemy przesyłać wiadomości o charakterze spamu, a jedynie treści ściśle związane z zakresem naszych usług. W każdej chwili będziesz mógł zrezygnować z otrzymywania newslettera.

Twoje dane osobowe pozyskane w efekcie skorzystania z formularza kontaktowego będą przetwarzane na zasadach określonych w polityce prywatności.

Jak obliczyć wskaźnik nexus?

Wskaźnik nexus – jaki dochód można opodatkować 5% podatku IP BOX?