Planując rozpoczęcie działalności działalności gospodarczej lub rozważając zmianę jej formy organizacyjno-prawnej jednym z najistotniejszych obszarów, które warto poddać analizie jest kwestia obciążeń publicznoprawnych związanych z rozważaną formą działalności. Jedną z najczęściej wybieranych form prawnych działalności gospodarczej jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, która może mieć także formę jednoosobowej spółki z o. o. Decydując się na założenie jednoosobowej spółki z o. o. lub przekształcenie swojej jednoosobowej działalności gospodarczej w jednoosobową spółkę z o. o. warto zwrócić uwagę na to, w jaki sposób kształtują się obciążenia publicznoprawne w zakresie składek ZUS i składki zdrowotnej. W tym artykule dowiesz się czym jest jednoosobowa spółka z o. o., z jakimi obowiązkami względem ZUS musi liczyć się jej wspólnik, a także czy opłacane składki ZUS mogą być zaliczone do kosztów podatkowych spółki. 

Czym jest jednoosobowa spółka z o.o.? 

Stosownie do art. 4 par. 1 pkt 3 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037 z późn. zm.) jednoosobową spółkę ustawodawca definiuje jako spółkę kapitałową, której wszystkie udziały albo akcje należą do jednego wspólnika albo akcjonariusza. 

Warto w tym miejscu podkreślić to, że spółka z o. o. może nabyć status jednoosobowej spółki z o. o. pierwotnie lub wtórnie. Oznacza to, że spółka z o. o. może być spółką jednoosobową od samego początku, np. może zostać założona przez jednego udziałowca, co skutkuje pierwotnym nabyciem statusu jednoosobowej spółki z o. o., lub może taką spółką stać się na skutek zdarzeń zaistniałych w okresie jej działalności, np. na skutek nabycia wszystkich udziałów w spółce przez jedną osobę, co skutkuje wtórnym nabyciem statusu jednoosobowej spółki z o. o. Jednocześnie spółka z o. o. może status jednoosobowej spółki nabyć, jak i utracić go wielokrotnie w toku prowadzonej działalności gospodarczej.

Jeśli chodzi o powstanie jednoosobowej spółki z o. o. w sposób pierwotny, to zasadniczo może to nastąpić w oparciu o dwa 2 sposoby, tj. poprzez:

  • przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej w jednoosobową spółkę z o. o.,
  • założenie jednoosobowej spółki z o. o. poprzez sporządzenie przed notariuszem aktu założycielskiego jednoosobowej spółki z o. o.

Do nabycia wtórnego statusu jednoosobowej spółki z o. o. może natomiast dojść na podstawie szeregu zdarzeń towarzyszących prowadzeniu działalności gospodarczej w formie spółki z o. o., do których zaliczyć można np. przypadki:

  • nabycia wszystkich udziałów w kapitale zakładowym spółki z o. o. przez jedną osobę lub podmiot;
  • umorzenie udziałów wspólników spółki w ten sposób, że na skutek umorzenia wspólnikiem spółki zostanie jedna osoba lub podmiot;
  • sądowe wyłączenie wspólników ze spółki, w ten sposób, że na skutek wyłączenia wspólnikiem spółki zostanie jedna osoba lub podmiot;
  • śmierć wspólników, na skutek którego to zdarzenia wspólnikiem spółki zostanie jedna osoba lub podmiot;
  • inne zdarzenia skutkujące posiadaniem udziałów przez jedną osobę lub podmiot.

Zdecydowanie najczęściej w praktyce jednoosobowa spółka z o. o. powstaje na skutek podpisania przed notariuszem aktu założycielskiego jednoosobowej spółki z o. o., co zastępuje zawarcie umowy spółki. Jednoosobową spółkę z o.o. co do zasady zakłada się na analogicznych zasadach jak kilkuosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością, natomiast pewne odrębności pojawiają się na etapie jej rejestracji i dalszego funkcjonowania. Jeśli spółka z o. o. ma kilku wspólników działa na podstawie umowy, natomiast w spółce jednoosobowej występuje akt założycielski, który jest aktem regulującym zasady działania spółki.

Bardzo często do powstania jednoosobowej spółki z o. o. dochodzi także na skutek przekształcenia jednoosobowej działalności w spółkę z o. o., o czym możesz przeczytać w tym wpisie.

Niezależnie od tego, w jaki sposób powstaje jednoosobowa spółka z o. o., warto mieć na względzie to, że nabycie takiego statusu wiąże się dla wspólnika z określonymi skutkami na gruncie przepisów składkowych.

Jednoosobowa spółka z o. o. a składki ZUS

Zgodnie z art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz.U. 1998 nr 137 poz. 887 , dalej: u.s.u.s.) obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają m. in. osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność.

Jak wskazuje natomiast art. 8 ust. 6 pkt 4 u.s.u.s. za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność uważa się wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, komandytowej lub partnerskiej.

Powyższe oznacza, że wspólnik jednoosobowej spółki z o. o. na gruncie przepisów u.s.u.s. traktowany jest jak osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą, a przez to jest obciążony obowiązkiem płacenia składek ZUS.

Wynika to z samej treści przepisów, natomiast warto wskazać także na orzecznictwo, które powyższe potwierdza. Tytułem przykładu powołać można np. wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 19 grudnia 2018 r. (sygn. III AUa 257/18), w którym sąd wskazał, że :

„Z treści tego przepisu wynika, że samo posiadanie statusu wspólnika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością decyduje o podleganiu przez niego ubezpieczeniom społecznym z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej”

Wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. jest więc obowiązany do opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe. Dobrowolnie może podlegać ubezpieczeniu chorobowemu.

Wysokość składek ZUS w jednoosobowej spółce z o. o.

Istotną informacją dla przedsiębiorców planujących rozpoczęcie działalności gospodarczej w formie jednoosobowej spółki z o. o. lub rozważających przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę z o. o. jest informacja na temat wysokości składek ZUS.

W pierwszej kolejności należy wskazać, że wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. nie ma prawa do skorzystania z ulg w opłacaniu składek takich jak np.:

  • ulga na start przez pierwsze 6 miesięcy (art. 18 ust. 1 ustawy z dnia z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz.U. 2018 poz. 646),
  • mały ZUS plus przez pierwsze 36 miesięcy (art. 18c u.s.u.s.),
  • preferencyjne składki ZUS przez 24 miesiące (art. 18a u.s.u.s.).

W związku z powyższym wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. będzie zobowiązany do uiszczania składek na ZUS obliczonych od zadeklarowanej kwoty podstawy, która jednak nie może być niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego, ogłoszonego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski” (art. 18 ust. 10 u.s.u.s.).

Wspólnik jednoosobowej spółki z o. o. powinien zgłosić się do ZUS-u na druku ZUS ZFA jako płatnik składek na własne ubezpieczenie. W tym formularzu wpisuje swoje dane identyfikacyjne. Następnie wspólnik jednoosobowej spółki z o.o. zgłasza siebie do ubezpieczeń jako osobę ubezpieczoną. Dokonuje tego na formularzu ZUS ZUA (zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego) lub ZUS ZZA (zgłoszenie tylko do ubezpieczenia zdrowotnego). Druki należy przekazać w ciągu 7 dni od dnia powstania obowiązku ubezpieczenia. Na podstawie powyższych zgłoszeń, zakładane jest konto płatnika składek w ZUS.

Warto mieć na względzie to, że obowiązkowy ZUS w przypadku spółki z o. o. występuje tylko w sytuacji, gdy spółka z o. o. jest spółką jednoosobową. Spółka z o. o., która nie ma statusu spółki jednoosobowej nie jest tytułem do ubezpieczeń społecznych, więc w jej przypadku wspólnicy nie są objęci obowiązkiem zapłaty składek ZUS.

Więcej o tym w jakich przypadkach spółka z o. o. daje możliwość uniknięcia płacenia składek ZUS można przeczytać w tym wpisie.

Jednoosobowa spółka z o. o. a składka zdrowotna

Z uwagi na fakt, że jednoosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest obowiązkowym tytułem do ubezpieczeń społecznych, na wspólniku ciąży także obowiązek zapłaty składki na ubezpieczenie zdrowotne zgodnie z przepisami ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz.U. 2004 nr 210 poz. 2135 z późn. zm., dalej: u.o.ś.o.z.).

Katalog podmiotów podlegających obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu określa art. 66 ust. 1 u.o.ś.o.z. Zgodnie z art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c u.o.ś.o.z., obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlega osoba prowadząca działalność pozarolniczą, przez którą rozumie się w świetle art. 5 pkt 21 u.o.ś.o.z. osobę, o których mowa w art. 8 ust. 6 u.s.u.s.

Z uwagi na fakt, że art. 8 ust. 6 u.s.u.s. w swoim pkt. 4 wymienia wspólnika jednoosobowej spółki z o. o., odesłanie skutkuje tym, że na wspólnikach jednoosobowej spółki z o. o. także ciąży obowiązek płacenia składek na ubezpieczenie zdrowotne.

Podstawa wymiaru składki zdrowotnej dla wspólnika jednoosobowej spółki z o. o.

Istotną kwestią w zakresie związanym z nałożonym obowiązkiem zapłaty składki zdrowotnej jest to, w jaki sposób ustalana jest wysokość składki zdrowotnej wspólnika jednoosobowej spółki z o. o.

Regulacja dotycząca wymiaru składki zdrowotnej dla wspólnika jednoosobowej spółki z o. o. zawarta została w art. 79 ust. 1 u.o.ś.o.z. oraz art. 81 ust. 2za u.o.ś.o.z.

Zgodnie z art. 79 ust. 1 u.o.ś.o.z. składka na ubezpieczenie zdrowotne dla wspólnika jednoosobowej spółki z o. o. wynosi 9% podstawy wymiaru.

Podstawę wymiaru składki zdrowotnej określa natomiast art. 81 ust. 2za u.o.ś.o.z., zgodnie z którego brzmieniem podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pozostałych osób prowadzących działalność pozarolniczą wymienionych w art. 8 ust. 6 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, innych niż wskazane w ust. 2, 2e, 2z i 2zaa (a więc także wspólnika jednoosobowej spółki z o. o.), stanowi kwota przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku, ogłaszanego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”. Składka w nowej wysokości obowiązuje od dnia 1 stycznia do dnia 31 grudnia danego roku kalendarzowego.

Powyższe oznacza, że składka zdrowotna dla wspólnika jednoosobowej spółki z o. o. ma charakter ryczałtowy – podstawą jej wymiaru jest stała kwota, którą jest przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, publikowana przez Prezesa GUS.

Pomimo więc faktu, że wspólnik jednoosobowej spółki z o. o. na gruncie przepisów składkowych utożsamiany jest z przedsiębiorcą prowadzącym jednoosobową działalność gospodarczą, to na gruncie przepisów nakładających obowiązek zapłaty składki na ubezpieczenie społeczne, sytuacja wspólnika jednoosobowej spółki z o. o. jest znacznie korzystniejsza – w jego przypadku podstawą wymiaru nie jest rzeczywisty dochód, ale zryczałtowana kwota wynikająca z ogłoszenia Prezesa GUS.

Z obwieszczenia Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z 21.01.2022 r. (M.P. poz. 82) wynika, że przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw, włącznie z wypłatami z zysku, w czwartym kwartale w 2021 r. wyniosło 6221,04 zł. Składka na ubezpieczenie zdrowotne w 2022 r. wynosi zatem 559,89 zł miesięcznie (6.221,04 zł x 9%).

Sytuacja osób do 26 roku życia a założenie jednoosobowej sp. z o.o. 

W myśl przepisu art. 6 ust. 4 u.s.u.s., osoby określone w art. 6 ust. 1 pkt 4 u.s.u.s., tj. osoby wykonujące pracę na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, nie podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, jeżeli są uczniami gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, szkół ponadpodstawowych lub studentami, do ukończenia 26 lat.

W przypadku założenia jednoosobowej spółki z o. o. tytuł do ubezpieczania wynika z brzmienia art. 6 ust. 1 pkt 5 u.s.u.s, i faktu posiadania statusu osoby prowadzącej działalność gospodarczą, co w efekcie nie pozwala na skorzystanie z wyłączenia z obowiązku zapłaty składek ZUS przez osobę do 26 roku życia będącą uczniem lub studentem.

W takim przypadku chcąc uniknąć obowiązku zapłaty składek ZUS warto rozważyć założenie dwuosobowej spółki z o. o., jako formy prawnej pozwalającej prowadzić firmę bez ZUS, o czym więcej można przeczytać w tym wpisie.

Czy składki opłacane przez wspólnika jednoosobowej działalności można zakwalifikować jako podatkowy koszt uzyskania przychodów spółki?

Składki na ubezpieczenie społeczne wspólnika jednoosobowej spółki z o. o. pomimo, że wynikają z prowadzenia działalności gospodarczej w ramach spółki, nie mogą być zaliczone do kosztów podatkowych spółki, ponieważ to nie spółka jest ich płatnikiem.

W świetle przepisów to wspólnik jest zobowiązany do samodzielnego odprowadzenia składek ZUS, a na gruncie przepisów składkowych jest traktowany jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność, stąd składki są jego obciążeniem publicznoprawnym, które pomimo faktu wywodzenia się ze statusu wspólnika spółki, nie powinno być utożsamiane z obciążeniem i wydatkiem spółki.

W tym zakresie warto zwrócić uwagę zwłaszcza na to, że w świetle przepisów podatkowych oraz orzecznictwa sądów administracyjnych, do kosztów uzyskania przychodów mogą być zaliczane tylko koszty, które zostały przez podatników faktycznie poniesione. Oznacza to, że kosztów podatkowych nie stanowią kwoty, które nie zostały przez podatników faktycznie poniesione (tak np. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 16 kwietnia 2014 r., sygn. akt II FSK 1163/12).

Powyższe potwierdzają także organy podatkowe, czego przykładem może być m. in. interpretacja indywidualna z dnia 27 kwietnia 2010 r. Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy, sygn. ITPB3/423-80/10/AW, w której organ wskazał:

Z kolei, w art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c) ustawy o z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn. Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) ustanowiono, iż obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają osoby spełniające warunki do objęcia ubezpieczeniami społecznymi lub ubezpieczeniem społecznym rolników, które są osobami prowadzącymi działalność pozarolniczą lub osobami z nimi współpracującymi, z wyłączeniem osób, które zawiesiły wykonywanie działalności gospodarczej na podstawie przepisów o swobodzie działalności gospodarczej. Zgodnie z art. 84 ust. 1 tej ustawy, składkę na ubezpieczenie zdrowotne opłaca osoba podlegająca ubezpieczeniu zdrowotnemu, z zastrzeżeniem art. 85 i 86.

W związku z powyższym, zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, wszelkie składki na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne, które powinny być opłacane przez wspólnika jednoosobowej spółki z o.o., nie stanowią kosztu uzyskania przychodów tej Spółki, co potwierdza stanowisko Wnioskodawcy w tym zakresie.

Podsumowanie 

Przed założeniem jednoosobowej spółki z o. o. należy dokonać indywidualnej oceny, czy taka forma prowadzenia działalności w danych okolicznościach będzie formą odpowiednią.

Specyfika jednoosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością daje ogromny walor w postaci ograniczenia odpowiedzialności osobistej za zobowiązania związane z prowadzoną działalnością, co pozwala na ochronę prywatnego majątku przed wierzycielami, stąd często jest formą rozważaną niezależnie od wysokości związanych z nią kosztów obciążeń publicznoprawnych.

Analizując natomiast koszty prowadzenia działalności w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością warto mieć na względzie fakt, że jednoosobowa spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w odróżnieniu od kilkuosobowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, wiąże się z obowiązkiem zapłaty składek na ubezpieczenie społeczne i składki zdrowotnej.

Z drugiej natomiast strony, wysokość obciążeń składkowych, zwłaszcza związanych ze składką zdrowotną może stanowić zachętę do przekształcania jednoosobowych działalności gospodarczych w formę jednoosobowej spółki z o. o., gdyż jednoosobowa spółka z o. o. pozwala na znaczące ograniczenie wysokości składki zdrowotnej, która jest uzależniona od zryczałtowanej podstawy wymiaru, a nie od rzeczywistego dochodu spółki.

Spółka z o. o. ze względu na swoją specyfikę podatkową co do zasady stanowi formę mniej efektywną podatkowo niż jednoosobowa działalność gospodarcza, natomiast mając na względzie obecnie dostępne rozwiązania podatkowe, w tym m. in. CIT estoński, który dostępny także dla jednoosobowych spółek z o. o., (więcej w tym wpisie), możliwym jest osiągnięcie znacznych korzyści podatkowych także w przypadku tej formy działalności gospodarczej.

Autor: Adam Żądło

Współautor: Kinga Cieśla

Kontakt do eksperta:

Adam Żądło radca prawny

Potrzebujesz pomocy prawnej w swojej sprawie? Skorzystaj z formularza kontaktowego


     każdej chwili będziesz mógł zrezygnować z otrzymywania newslettera.

    Twoje dane osobowe pozyskane w efekcie skorzystania z formularza kontaktowego będą przetwarzane na zasadach określonych w polityce prywatności.