Z dniem 15 marca 2018 r. wchodzi w życie część przepisów ustawy z dnia 26 stycznia 2018 r. o zmianie ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2018 poz. 398). O niektórych zmianach wynikających z wchodzącej w życie nowelizacji możesz przeczytać tutaj. W tym wpisie chciałbym przedstawić kolejne zmiany, które również dotyczą postępowania rejestrowego przed KRS. Chodzi o dodatkowe obowiązki związane z procedurą rejestracji spółek. Mała rewolucja związana jest także z faktem, że brak zarządu w spółce z o. o. bądź spółce akcyjnej będzie uprawniał sąd do przymuszenia wspólników do jego wyboru.
Obowiązek składania informacji o adresie do doręczeń do sądu rejestrowego
W następstwie nowelizacji ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U. 1997 nr 121 poz. 769 z późn. zm., dalej: u.o.k.r.s.) zmodyfikowana została treść dotychczasowego art. 19a u.o.k.r.s. Z punktu widzenia spółek podlegających wpisowi do KRS pierwsza z istotnych zmian wynika z modyfikacji treści art. 19a ust. 5 u.o.k.r.s. Nowa treść przepisu brzmieć będzie następująco:
,,5. Do wniosku o wpis osób reprezentujących podmiot wpisany do Rejestru, likwidatorów i prokurentów należy dołączyć oświadczenia tych osób obejmujące zgodę na ich powołanie oraz ich adresy do doręczeń. Wymogu dołączenia zgody nie stosuje się, jeżeli wniosek o wpis jest podpisany przez osobę, która podlega wpisowi albo która udzieliła pełnomocnictwa do złożenia wniosku o wpis, albo której zgoda jest wyrażona w protokole z posiedzenia organu powołującego daną osobę lub w umowie spółki.”
Na wnioskodawcach ciążyć więc będzie dodatkowy obowiązek w postaci załączenia do wniosku rejestrowego kolejnego dokumentu. Dokumentem tym będzie oświadczenie o adresie do doręczeń osoby, która podlega wpisowi do Rejestru Przedsiębiorców jako uprawniona do reprezentacji spółki jako wspólnik, członek organu, likwidator czy też prokurent.
Obowiązkiem będzie także informowanie sądu o każdorazowej zmianie adresu do doręczeń danej osoby. Dokonywane to będzie poprzez złożenie oświadczenia o nowym adresie do doręczeń. Do chwili zgłoszenia zmiany adresu, doręczeń dokonywać się będzie na adres zgłoszony do akt rejestrowych (art. 19a ust. 5b u.o.k.r.s.). Ważną informacją jest to, że zmiana adresu do doręczeń nie podlega opłacie sądowej (art. 19a ust. 5c u.o.k.r.s.), stąd wywiązanie się z tego obowiązku będzie bezkosztowe.
Obowiązek wskazania adresów do doręczeń dotyczy wszystkich podmiotów wpisanych do Rejestru, a więc zarówno spółek osobowych, jak i kapitałowych.
Obowiązek składania informacji o adresie wspólników spółek kapitałowych do sądu rejestrowego
Do wspomnianego już art. 19a u.o.k.r.s. dodany zostaje również ust. 5d, który rozszerza zakres załączników składanych w związku z rejestracją spółki z o. o. oraz spółki akcyjnej.
W efekcie nowelizacji, zgodnie z art. 19a ust. 5d u.o.k.r.s.:
,,5d. Do zgłoszenia spółki kapitałowej do Rejestru należy dołączyć listę obejmującą nazwisko i imię oraz adres do doręczeń albo firmę lub nazwę i siedzibę członków organów lub osób uprawnionych do powołania zarządu. W przypadku gdy wspólnikiem jest osoba prawna, należy podać imiona i nazwiska oraz adresy do doręczeń członków organu uprawnionego do reprezentowania tej osoby prawnej. Każdorazową zmianę tych osób oraz danych tych osób należy zgłosić sądowi rejestrowemu, przedkładając nową listę. Przepisy ust. 5a–5c stosuje się odpowiednio.’’
Oznacza to, że wraz z wnioskiem o rejestrację spółki z o. o. oraz spółki akcyjnej do Rejestru Przedsiębiorców do sądu złożona powinna zostać lista sporządzona według następujących zasad:
- lista powinna obejmować adresy do doręczeń osób uprawnionych do powołania zarządu. Chodzi tutaj o adresy zarówno osób będących wspólnikami jak i osób posiadających osobiste uprawnienie do powołania członka bądź członków zarządu,
- jeśli wspólnikiem spółki z o. o. bądź spółki akcyjnej jest inna osoba prawna (np. spółka z o. o.) lista powinna zawierać dodatkowo imiona i nazwiska oraz adresy do doręczeń wszystkich członków zarządu tej osoby prawnej;
- jeśli do powołania zarządu danej spółki uprawniony jest organ (np. rada nadzorcza), lista powinna obejmować imiona i nazwiska oraz adresy do doręczeń członków tego organu.
W przypadku zmian danych w tym zakresie (np. zmiany osób bądź podmiotów uwzględnionych na liście, czy też zmiany adresów do doręczeń) do sądu należy złożyć nową listę. Zgłoszenie zmiany w tym zakresie także nie będzie podlegać opłacie sądowej.
Uzasadnienie tej zmiany jest bardzo proste. Przepis ten stanowi jeden z mechanizmów umożliwiających przymuszenie osób odpowiedzialnych za wybór lub powołanie organu uprawnionego do reprezentowania spółek kapitałowych do wypełnienia ich obowiązków. O tym w jaki sposób sąd będzie mógł przymusić wspólników do wyboru zarządu spółki z o. o. oraz akcyjnej przeczytasz poniżej.
Brak zarządu w spółce – postępowanie przymuszające w stosunku do wspólników spółki z o. o. i akcyjnej
Wprowadzony obowiązek złożenia do sądu rejestrowego listy jest tylko środkiem zmierzającym do umożliwienia wszczęcia przez sąd rejestrowy nowego rodzaju postępowania przymuszającego. Chodzi tutaj o postępowanie przymuszające w stosunku do osób odpowiedzialnych za wybór lub powołanie organu uprawnionego do reprezentowania spółki z o. o. bądź spółki kapitałowej. W najprostszych konstrukcjach spółek kapitałowych osobami odpowiedzialnymi za wybór członków zarządu będą wspólnicy spółki.
Możliwość wszczęcia tego rodzaju postępowania przyznana została sądom rejestrowym w następstwie dodania do u.o.k.r.s. art. 24 ust. 1a. Zgodnie z nim:
„1a. W uzasadnionych przypadkach, w razie stwierdzenia, że osoba prawna nie posiada organu uprawnionego do reprezentowania lub w składzie tego organu zachodzą braki uniemożliwiające jej działanie, sąd rejestrowy, wyznaczając odpowiedni termin, może wezwać obowiązanych do powołania lub wyboru tego organu do wykazania, że organ został powołany lub wybrany albo że braki w jego składzie zostały usunięte.
Sądy wyposażone zostały więc w instrument prawny, który umożliwi im walkę ze spółkami, które co prawda występują w obrocie (np. reprezentowane są wyłącznie przez prokurenta), lecz pozbawione są zarządu. Doprowadzenie do sytuacji, gdzie zarząd pozostaje nieobsadzony przez dłuższy czas niejednokrotnie wywoływane było celowo. Manewr odwołania zarządu był również wykorzystywany w celu utrudnienia dochodzenia należności względem spółki w drodze postępowania sądowego. Sądy nie dysponowały z kolei odpowiednimi instrumentami umożliwiającymi wyeliminowanie tego rodzaju sytuacji.
Obecnie, w przypadku braku zarządu w spółce z o. o., sąd mając wiedzę o adresach osób uprawnionych do powołania organu (art. 19a ust. 5d u.o.k.r.s.), na podstawie art. 24 ust. 1a u.o.k.r.s. będzie mógł wezwać właściwe osoby do powołania lub wyboru organu bądź uzupełnienia jego składu. Narzędzie to wykorzystywane ma być w uzasadnionych przypadkach. W sytuacji, gdy sąd uzna, że samo postępowanie przymuszające jest bezzasadne bądź nie przyniesie oczekiwanych rezultatów, będzie mógł skorzystać z dotychczasowych uprawnień. Należą do nich m. in. ustanowienie kuratora, bądź skorzystanie z możliwości rozwiązania spółki bez likwidacji.
Postępowanie przymuszające w przedmiocie powołania zarządu spółki – sankcja w postaci grzywny
Do ustawy o KRS w związku z wprowadzeniem nowego rodzaju postępowania przymuszającego dodany został także art. 24 ust. 1b zgodnie z którym:
,,1b. Wezwań w postępowaniach, o których mowa w ust. 1 i 1a (postępowania przymuszające), sąd dokonuje pod rygorem zastosowania grzywny przewidzianej w przepisach Kodeksu postępowania cywilnego o egzekucji świadczeń niepieniężnych. W przypadku niewykonania obowiązków w terminie sąd rejestrowy nakłada grzywnę na obowiązanych. Przepisu art. 1053 Kodeksu postępowania cywilnego nie stosuje się.”
Sąd na podstawie tego artykułu będzie miał więc możliwość wymierzyć wspólnikom spółki z o. o. oraz akcyjnej grzywnę nie wyższą niż 10.000 złotych, (art. 1052 Kodeksu postępowania cywilnego). Grzywna może być nakładana wielokrotnie, przy czym ogólna suma grzywien nie może przewyższać 1.000.000 złotych. W przypadku dwukrotnego bezskutecznego ukarania grzywną, sąd będzie mógł nałożyć jednorazowo grzywnę wyższą niż 10.000 złotych.
Co istotne, w przypadku zrealizowania obowiązku objętego postępowaniem przymuszającym, grzywna ulega umorzeniu, chyba, że została zapłacona. Oznacza to, że nakładanie przez sąd grzywny nie ma na celu ukarania konkretnych osób, lecz ich zmobilizowanie ich do zrealizowania obowiązku. Jeśli więc wspólnicy spółki z o. o. bądź akcyjnej podejmą działania celem powołania zarządu, będą mogli uniknąć obowiązku zapłaty grzywny, nawet jeśli została już na nich nałożona.
Zmiany w ustawie o KRS od 2018 r. – cel zmian
Regulacja, którą przedstawiłem zmierza w założeniu do zwiększenia bezpieczeństwa obrotu prawnego. Dzięki odpowiednim instrumentom prawnym sąd będzie miał możliwość mobilizowania wspólników do powołania zarządu oraz karania ich w przypadku, gdy tego obowiązku nie zrealizują. Może to faktycznie pomóc walczyć z zauważalną praktyką działania w obrocie spółek bez zarządu, bądź ,,porzucania\’\’ nieprzydatnej spółki z o. o. bez przeprowadzania postępowania likwidacyjnego.
Z drugiej strony wspólnicy spółek spółki z o. o. oraz akcyjnej obciążeni zostali ryzykiem nałożenia na nich grzywny w przypadku chociażby rezygnacji czy też odwołania dotychczasowego zarządu i sporu co do powołania zarządu. Ryzyko ciąży na nich także w przypadku braku praktycznej możliwości zorganizowania zebrania wspólników. Spółka z o. o. oraz akcyjna nie będzie więc obecnie całkowicie wyłączać ryzyka finansowego po stronie wspólników.
Co prawda wszczęcie postępowania przymuszającego ograniczone zostało do ,,uzasadnionych przypadków’’, to jednak istnieje duża doza prawdopodobieństwa, że z uwagi na jego prostotę, może być przez sądy rejestrowe nadużywane. Nie bez znaczenia jest także fakt, że w aktach rejestrowych spółki przetrzymywane będą wrażliwe dane wspólników, takie jak adres do doręczeń, który niejednokrotnie stanowi adres zamieszkania wspólnika. W przypadku wspólników spółek kapitałowych dbających o swoją anonimowość (adresy wspólników nie podlegają złożeniu do akt rejestrowych) może to stanowić pewnego rodzaju dolegliwość.
Postępowanie przymuszające to nie jedyny środek, za pomocą którego ustawodawca stara się walczyć ze spółkami pozbawionymi zarządu. Bezpieczeństwo obrotu gospodarczego ma zostać także poprawione poprzez zmianę przepisów dotyczących powoływania kuratora dla takich spółek oraz zmianę zakresu jego kompetencji. Zagadnienie to przedstawię w kolejnym wpisie.
Wszystkie przedstawione we wpisie zmiany wchodzą w życie już od 15 marca 2018 r.
Potrzebujesz pomocy prawnej w swojej sprawie? Skorzystaj z formularza kontaktowego
każdej chwili będziesz mógł zrezygnować z otrzymywania newslettera.
Twoje dane osobowe pozyskane w efekcie skorzystania z formularza kontaktowego będą przetwarzane na zasadach określonych w polityce prywatności.
