Zgodnie z treścią art. 25 pkt 2 k.s.h. umowa spółki jawnej powinna zawierać określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość. W odniesieniu do spółki jawnej, a także innych spółek osobowych, nie znajduje zastosowania ograniczenie wynikające z art. 14 k.s.h. Z tego też względu świadczenie pracy i usług jako wkład mogą być wniesione przez wspólnika do spółki. Jest to znaczne udogodnienie, które pozwala na przystąpienie do spółki bez konieczności zaangażowania kapitału bądź wyzbycia się składnika majątku tytułem wkładu. W tym wpisie przedstawione zostaną skutki podatkowe wniesienia wkładu w postaci pracy, bądź usług do spółki osobowej.
Świadczenie pracy i usług jako wkład – skutki podatkowe
Podatki dochodowe
Świadczenie pracy i usług jako wkład i skutki z wniesienia go wynikające na gruncie ustaw o podatkach dochodowych należy rozpatrywać jak dla wkładu niepieniężnego. Skutki te przedstawione zostały szczegółowo w tym wpisie. Wkład niepieniężny nie będzie powodować dla wnoszącego będącego podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych powstania przychodu, co wynika wprost z art. 12 ust. 4 pkt 3c u.p.d.o.p. W odniesieniu do podatników podatku dochodowego od osób fizycznych, w związku z wniesieniem wkładu po stronie wspólnika powstanie przychód, który jednak korzystać będzie ze zwolnienia z uwagi na treść art. 21 ust. 1 pkt 50b u.p.d.o.f.
Podatek od czynności cywilnoprawnych
Na gruncie ustawy o PCC opodatkowaniu podlega m. in. wniesienie lub podwyższenie wkładu, którego wartość powoduje zwiększenie majątku spółki (art. 1 ust. 3 pkt 1 u.p.c.c.). Wkład do spółki osobowej w przypadku, gdy zwiększa majątek spółki, znajduje swoje odzwierciedlenie w bilansie. Jest to warunek opodatkowania zawarcia umowy, a także zmiany umowy podatkiem PCC. Co istotne, wkład w postaci świadczenia usług bądź pracy nie z znajduje odzwierciedlenia w bilansie spółki, a co za tym idzie nie powoduje zwiększenia jej majątku – z tego też względu nie podlega opodatkowaniu PCC. Wniesienie przez wspólnika do spółki wkładu o przykładowej wartości 1.500.000 zł, stanowiącego świadczenie usług księgowych przez okres 10 lat, w wymiarze 20 godzin w tygodniu, nie będzie więc opodatkowane PCC. Powyższą wykładnię potwierdzają organy podatkowe w wydawanych interpretacjach, m. in. Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z dnia 2 maja 2013 r. ILPB2/436-26/13-2/MK, w której organ odstąpił od uzasadnienia prawnego, przychylając się do uzasadnienia wnioskodawcy, który wskazał, że:
,,Ustawa z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2009 r. Nr 152, poz. 1223 ze zm.) wskazuje w art. 3 ust. 1 pkt 12, że aktywami są: „kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych”. W świetle tej definicji świadczenie pracy przez wspólnika nie jest aktywem w rozumieniu ustawy o rachunkowości, bowiem nie stanowi zasobu majątkowego. W związku z powyższym zobowiązanie do świadczenia pracy na rzecz spółki nie jest uwzględniane w bilansie spółki. Dlatego też wniesienie takiego wkładu nie podlega opodatkowaniu PCC.’’
Świadczenie pracy i usług jako wkład – skutki na gruncie VAT
Na gruncie ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. 2004 nr 54 poz. 535 z późn. zm., dalej: u.p.t.u.) organy podatkowe różnicują skutki jakie wynikają z wniesienia wkładu niepieniężnego w postaci pracy oraz wkładu niepieniężnego w postaci świadczenia usług.
Wkład w postaci świadczenia usług na gruncie VAT
Wkład w postaci świadczenia usług wymaga określenia jego wartości oraz okresu, w którym usługi tytułem wkładu będą świadczone. W związku z wniesieniem wkładu wspólnik otrzymuje także świadczenie wzajemne w postaci ogółu praw i obowiązków. Te dwa czynniki w ocenie organów podatkowych przesądzają o tym, że czynność wniesienia aportu w postaci świadczenia usług stanowi działalność gospodarczą, w art. 15 ust. 2 u.p.t.u. Okresowe wnoszenie takiego wkładu jest więc przez organy kwalifikowane jako odpłatne świadczenie usług o którym mowa w art. 8 ust. 1 w zw. z art. 5 ust. 1 u.p.t.u., i skutkuje powstaniem po stronie wnoszącego, jako podatnika VAT obowiązku podatkowego.
Takie stanowisko odnaleźć można m. in. w interpretacji Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji z dnia 26 lipca 2014 r. o sygn. IBPP2/443-380/14/KO, w której nie zgodził się ze stanowiskiem wnioskodawcy, będącym osobą fizyczną nie prowadzącą działalności gospodarczej oraz wskazał, że:
,,[…] czynność wniesienia aportem przez Wnioskodawcę do spółki komandytowej wkładu (aportu) obejmującego świadczenie usług będzie stanowiła działalność gospodarczą, w rozumieniu cytowanego art. 15 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług, a Wnioskodawca będzie występował w tej czynności jako podatnik VAT, o którym mowa w ust. 1 tego artykułu. Czynność wniesienia aportu, nie będzie czynnością incydentalną, gdyż nastąpi wykorzystywanie świadczonych usług w sposób ciągły do celów zarobkowych (porównać to można np. do zawarcia umowy najmu, czynsz jest pobierany systematycznie, przez okres trwania umowy).\’\’
Podobne stanowisko wyraził Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji z dnia 15 czerwca 2015 r., sygn. IBPP3/4512-220/15/ASz, gdzie wskazał, że:
,,Odnosząc zatem przedstawiony we wniosku stan faktyczny do powołanych w sprawie przepisów prawa stwierdzić należy, że wniesienie aportu (wkładu niepieniężnego) w postaci świadczenia usługi nadzoru osobistego nad prowadzeniem przez spółkę działalności restauracyjnej do spółki komandytowej spełnia definicję odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy, a tym samym czynność ta będzie stanowiła czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług na mocy art. 5 ust. 1 ustawy o VAT.’’
W odniesieniu do tej interpretacji wskazać jednak należy, że organ przychylił się do stanowiska wnioskodawcy, który świadcząc na rzecz spółki usługi tytułem wkładu, był przy okazji zarejestrowanym czynnym podatnikiem VAT prowadzącym działalność gospodarczą. Tego rodzaju wkład powinien zostać zatem uznany za wnoszony w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą.
[quads id=3]
Interesującą interpretacją jest interpretacja Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 4 października 2017 r., sygn. 0115-KDIT1-2.4012.509.2017.1.AD. W interpretacji tej organ oceniał stan faktyczny, który nie dotyczył wkładu w postaci świadczenia usług przez przedsiębiorcę, lecz wkładu w postaci pracy wspólnika ukształtowanej na wzór stosunku pracy. W związku z zadeklarowanym wkładem wspólnik podlegał wytycznym pozostałych wspólników (np. co do form: wykonania pracy, konieczności stosowania pewnych wzorców postępowań) oraz ograniczeniom (ramy organizacyjne, wytyczne) w sposobie świadczenia pracy. Za pracę wspólnik nie pobierał wynagrodzenia. Powyższe nie przeszkodziło organowi uznać, że wkład mimo wszystko stanowi usługę świadczoną w ramach działalności gospodarczej i nie może być uznany za pracę wspólnika. Organ pominął także w zakresie uzasadnienia całkowicie warunek samodzielności uznając, że wkład w postaci świadczenia usług (pracy) stanowi działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 u.p.t.u. Wobec powyższego podatnik jest zobowiązany do zapłaty podatku VAT. Ta interpretacja wydaje się obrazować brak zrozumienia co do charakteru wkładu w postaci pracy stawiając go na równi z wkładem w postaci świadczenia usług. Organ pomimo przedstawionego stanu faktycznego wskazał, że:
,,Analiza przedstawionego zdarzenia przyszłego oraz treści powołanych przepisów prawa prowadzi do stwierdzenia, że czynność wniesienia aportu (wkładu niepieniężnego) w postaci świadczenia ww. usługi na rzecz spółki komandytowej spełniać będzie definicję odpłatnego świadczenia usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy, która – zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy – będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.’’
Wkład w postaci pracy – skutki na gruncie VAT
W przypadku, gdy przedmiot wkładu stanowi praca ukształtowana na wzór stosunku jaki zachodzi między pracodawcą a pracownikiem, należałoby uznać, że w tym zakresie okresowe wnoszenie wkładu nie stanowi czynności podjętej w ramach działalności gospodarczej wnoszącego, a sam wnoszący nie działa jako podatnik VAT. Powyższe wynika z faktu, że nie pozostają w takim przypadku spełnione przesłanki pozwalające na uznanie czynności za czynność podlegającą opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W przypadku, gdy wkład stanowić będzie praca ukształtowana na wzór stosunku pracy brak jest bowiem samodzielności w zakresie wykonywania czynności, brak jest wynagrodzenia za wkład oraz nie zachodzi ryzyko gospodarcze po stronie wnoszącego wkład. W przypadku wkładu w postaci pracy ramy wykonywania czynności powinny jednak zostać ograniczone wytycznymi spółki, a także bezpośrednim nadzorem oraz kierownictwem nad wykonywaniem czynności. Umowa spółki bądź odrębna uchwała powinna określać także formy wykonywania pracy oraz określać środki udostępnione przez spółkę na wykonywanie pracy. Brak tych elementów może kwalifikować wkład jako usługę stanowiącą działalność gospodarczą wnoszącego wkład.
Stanowisko uznające, że wkład w postaci pracy nie stanowi czynności opodatkowanej na gruncie VAT zaprezentował Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 7 października 2014 r., sygn. ILPP2/443-732/14-2/MN, w której wskazał słusznie, że:
,,[…] w okolicznościach przedmiotowej sprawy świadcząc pracę na rzecz spółki jawnej, działanie Wnioskodawcy nie mieści się w definicji działalności gospodarczej określonej w ustawie o podatku od towarów i usług. Działaniom Wnioskodawcy nie można bowiem przypisać spełnienia warunku samodzielności, który stanowi cechę działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o podatku od towarów i usług.’’
Podobne stanowisko zaprezentował Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 9 czerwca 2016 r., sygn. IBPP2/4512-154/16/ICz, w której uznał, że:
,,Odnosząc zatem przedstawiony we wniosku opis zdarzenia przyszłego do stanu prawnego należy stwierdzić, że w przedmiotowej sprawie skoro Wnioskodawca nie będzie ponosił odpowiedzialności wobec osób trzecich za szkody wynikające z podejmowanych przez niego czynności przy wykonywaniu pracy, nie będzie ponosił również ryzyka gospodarczego podejmowanych decyzji w ramach świadczenia pracy, jak również nie będzie otrzymywał wynagrodzenia, należy uznać, że relacja łącząca Wnioskodawcę ze Spółką komandytową stanowi stosunek zobowiązaniowy podobny do tego, jaki łączy pracodawcę i pracownika. Świadczone pracy przez Wnioskodawcę na rzecz Spółki nie można uznać za wykonywaną samodzielnie działalność gospodarczą w rozumieniu powołanego art. 15 ust. 1 i 2 ustawy o VAT.’’
Należy jednak podkreślić, że odmienne stanowisko w bardzo podobnym stanie faktycznym przedstawił Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w zacytowanej wcześniej interpretacji indywidualnej z dnia 4 października 2017 r., sygn. 0115-KDIT1-2.4012.509.2017.1.AD. Świadczenie pracy i usług jako wkład może być potraktowane więc jako ten sam rodzaj wkładu, którego wnoszenie uznane zostanie za działalność gospodarczą.
Wnioski
Z uwagi na ocenne kryteria i niejednolite podejście organów podatkowych każdy stan faktyczny należy rozpatrywać odrębnie i z dużą dozą ostrożności. Świadczenie pracy i usług jako wkład w zakresie skutków podatkowych może być bowiem różnie oceniany na gruncie ustawy o VAT. Bezpośrednio zainteresowanym pozostaje dla rozwiania wątpliwości wystąpienie z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego. W świetle rozbieżnych interpretacji zdaje się to być jedyne rozwiązanie, które pozwoli ocenić skutki podatkowe w odniesieniu do konkretnego stanu faktycznego. Należy pamiętać, że błędna kwalifikacja skutków podatkowych może nieść za sobą poważne konsekwencje podatkowe w razie kontroli organów, zwłaszcza w przypadku, gdy świadczenie pracy i usług jako wkład określone zostanie w umowie spółki według wysokiej wartości.
Świadczenie pracy i usług jako wkład nie podlegają opodatkowaniu PCC, co przemawia za tym wkładem jako tańszym podatkowo sposobem zwiększenia udziału kapitałowego wspólnika. Warto także podkreślić, że tego rodzaju wkład w przypadku specjalistycznej, a także branżowej wiedzy może być bowiem wysoko wyceniony, zwłaszcza, gdy wnoszony jest w dłuższej perspektywie czasu.
O skutkach podatkowych wkładów pieniężnych i niepieniężnych innych niż świadczenie pracy bądź usług możesz przeczytać w tym wpisie.
Potrzebujesz pomocy prawnej w swojej sprawie? Skorzystaj z formularza kontaktowego
każdej chwili będziesz mógł zrezygnować z otrzymywania newslettera.
Twoje dane osobowe pozyskane w efekcie skorzystania z formularza kontaktowego będą przetwarzane na zasadach określonych w polityce prywatności.
