Pierwszym krokiem do powstania spółki jawnej jest jej zawiązanie. Zawiązanie spółki jawnej następuje wraz z momentem podpisania umowy spółki jawnej przez przyszłych wspólników. W jednym z poprzednich wpisów przedstawiłem w sposób ogólny proces zawiązania i rejestracji spółki. W tym wpisie dowiesz się z jakich elementów musi składać się umowa spółki jawnej, a jakie elementy nie są wymagane, lecz w praktyce są niezbędne do tego, aby spółka jawna mogła bez większych przeszkód funkcjonować w obrocie.
Umowa spółki jawnej
Postanowienia obligatoryjne umowy spółki jawnej
Stosownie do art. 25 ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037, dalej: k.s.h.) umowa spółki jawnej powinna określać:
1) firmę i siedzibę spółki;
2) określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość;
3) przedmiot działalności spółki;
4) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.
Te cztery elementy stanowią absolutne minimum treści umowy spółki. Jeśli któryś z elementów tych zostanie pominięty, spółka jawna nie zostanie wpisana do rejestru.
Firma spółki jawnej
Określenie firmy spółki jawnej jest pierwszym istotnym elementem umowy spółki jawnej. Firma stanowi nazwę, pod którą spółka jawna będzie występować w obrocie. Wybór firmy pozostawiony został swobodnemu uznaniu wspólników, przy czym uwzględnić powinni oni w tym zakresie regulację szczególną dotyczącą firmy spółki jawnej (art. 24 k.s.h.) oraz zasady ogólne tzw. prawa firmowego (art. 432 – 4310 k.c. w zw. z art. 2 k.s.h.).
Firma służy przede wszystkim do identyfikacji spółki w obrocie gospodarczym. Konieczność posługiwania się przez spółkę jawną z firmy wynika bezpośrednio z jej odrębnej od wspólników podmiotowości prawnej. Firma spółki jawnej pozwala nie tylko zidentyfikować spółkę jawną w obrocie, lecz także określić ją jako stronę czynności prawnej (np. umowy sprzedaży, umowy pożyczki, umowy najmu, etc.).
Najważniejsze zasady dotyczące doboru firmy wynikają z art. 24 §1 k.s.h. Zgodnie z nim firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub firmy (nazwy) wszystkich wspólników albo nazwisko albo firmę (nazwę) jednego albo kilku wspólników.
Oznacza to, że w nazwie (firmie) spółki jawnej musi znaleźć się obowiązkowo nazwisko co najmniej jednego ze wspólników, bądź w przypadku, gdy wspólnikiem nie jest osoba fizyczna, nazwa co najmniej jednego ze wspólników. Na etapie zawiązania spółki jawnej wspólnicy mogą więc wybrać firmę, która składać się będzie z nazwisk, bądź imion i nazwisk wszystkich wspólników, kilku z nich, bądź tylko jednego. Zasada ta odnosi się także do wspólników nie będących osobami fizycznymi, przy czym w takim przypadku w nazwie spółki jawnej powinna być ujęta pełna nazwa tego wspólnika.
Firma spółki powinna zawierać także obowiązkowo dodatkowe oznaczenie ,,spółka jawna’’. Dopuszczalne jest używanie także przez spółkę jawną w obrocie skrótu \”sp. j.\” (art. 24 §2 k.s.h.).
Wspólnicy wybierając firmę spółki mogą uwzględnić w jej ramach także element dodatkowy, który pozwoli dodatkowo odróżnić spółkę, bądź określić jej przedmiot działalności (np. Jan Kowalski Produkcja Farb spółka jawna).
Siedziba spółki
Kolejnym z elementów umowy jest postanowienie dotyczące siedziby spółki jawnej. Przez siedzibę spółki rozumie się miejscowość wskazaną w umowie spółki, w której co do zasady dokonywane są czynności prowadzenia spraw i reprezentacji spółki. Kwestia określenia w umowie spółki jawnej siedziby pozostaje w zakresie swobodnego uznania wspólników, przy czym siedziba musi znajdować się ona na terytorium Polski.
Siedziba spółki jawnej określa m. in. właściwość sądu rejestrowego spółki, gdyż właściwym dla spółki jawnej sądem rejestrowym jest sąd właściwy ze względu na miejsce położenia siedziby spółki (art. 6942 k.p.c.).
Od siedziby spółki należy odróżnić adres spółki, który wskazuje na konkretną ulicę, numer budynku oraz ewentualnie numer lokalu pod który spółka prowadzi działalność. Adres spółki nie musi być ujęty w jej umowie.
Z tego względu zmiana adresu spółki w ramach tej samej miejscowości stanowiącej siedzibę spółki nie będzie wiązać się z koniecznością zmiany umowy spółki. W przypadku, gdy nowy adres spółki jawnej mieścić będzie się poza jej siedzibą (miejscowością oznaczoną jako siedziba w umowie spółki) wymagana będzie w tym zakresie zmiana umowy spółki.
Określenie wkładów wnoszonych przez wspólników i ich wartość
Wniesienie wkładu jest jednym z podstawowych obowiązków wspólnika. Określenie wkładów wnoszonych do spółki jawnej polega na określeniu w jej umowie co wspólnik zobowiązuje się wnieść do spółki tytułem wkładu (np. środki pieniężne, prawo własności samochodu, prawo własności nieruchomości, zobowiązanie do pracy własnej bądź świadczenia usług, etc.).
Przedmiot wkładu powinien zostać możliwie dokładnie określony w ramach umowy spółki. Dokładne określenie wkładów pozwoli nie tylko na zidentyfikowanie przedmiotu wkładu (istotne w sytuacji, gdy wspólnik zwlekać będzie z wniesieniem wkładu), lecz także na dokonanie odpowiednich zmian w rejestrach w związku ze zmianą właściciela (istotne np. w przypadku samochodów na etapie ich przerejestrowania na spółkę).
W tym zakresie wkład pieniężny nie stanowi większego problemu, gdyż określony zostaje według wartości nominalnej wnoszonych środków pieniężnych. W przypadku wkładu niepieniężnego, wkład ten powinien zostać szczegółowo opisany poprzez wskazanie chociażby numeru seryjnego, numeru rejestracyjnego, oznaczenia modelu danego składnika, producenta itp.
W przypadku, gdy przedmiotem wkładu jest wierzytelność (np. pożyczkowa lub wynikająca z faktury) koniecznym będzie z kolei co najmniej określenie jej wysokości oraz tego w stosunku do kogo wierzytelność przysługuje oraz z jakiego tytułu.
Przedmiot działalności spółki
Umowa spółki jawnej musi określać także przedmiot działalności spółki. Postanowienia w zakresie przedmiotu działalności spółki wskazywać powinny na to, na czym polegać będzie działalność gospodarcza prowadzona przez spółkę. Określony w umowie spółki przedmiot działalności może obejmować swoim zakresem zarówno czynności, które spółka jawna zamierza realnie i w najbliższym okresie czasu podejmować, a także czynności, które w bliższej bądź dalszej perspektywie czasu będą, bądź mogą być przez spółkę realizowane.
Brak jest w tym zakresie ograniczeń, które wskazywałyby na konieczność ujęcia w ramach umowy spółki wyłącznie przedmiotu działalności, który spółka będzie w rzeczywistości realizować. Wobec tego, często spotykaną praktyką jest wskazywanie w umowie spółki możliwie najszerszego przedmiotu działalności, w praktyce obejmującego wszystkie kody Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD).
Z praktycznych względów przedmiot działalności spółki określany jest na etapie podpisania umowy spółki według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD). Wynika to z treści art. 40 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz.U. 1997 nr 121 poz. 769 z późn. zm., dalej: u.k.r.s.) wskazującego, że w rejestrze przedsiębiorców zamieszcza się dla danego podmiotu przedmiot działalności według właściwych kodów PKD, przy czym nie więcej niż dziesięć pozycji, w tym jeden przedmiot przeważającej przedmiot działalności na poziomie podklasy.
Ograniczenie danych ujawnianych w rejestrze w zakresie przedmiotu działalności do dziesięciu pozycji nie wyklucza możliwości wskazania w umowie spółki ich większej liczby. Wykazanie w rejestrze wyłącznie dziesięciu pozycji przedmiot działalności nie wyklucza także możliwości podjęcia działalności z zakresu wskazanego w umowie, a nie ujawnionego w rejestrze.
Praktyczne względy przyjęcia w umowie spółki nomenklatury z PKD nie wykluczają możliwości wskazania przedmiotu działalności w sposób opisowy. W takim przypadku, na etapie składania wniosku o wpis spółki jawnej do KRS, we właściwym formularzu (KRS WM), posłużyć się będzie jednak należało właściwym dla opisu przedmiotu działalności kodem, bądź kodami PKD.
Czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony
Umowa spółki może zostać zawarta na czas nieoznaczony bądź oznaczony. Postanowienia w zakresie czasu trwania spółki stanowią element obligatoryjny jej umowy, tylko w przypadku, gdy wspólnicy zakładają zawarcie umowy spółki na czas oznaczony. Brak postanowień w zakresie trwania spółki skutkuje zawiązaniem umowy spółki jawnej na czas nieoznaczony.
W przypadku, gdy umowa spółki zawierana jest na czas oznaczony, w umowie spółki należy określić ramy czasowe w który spółka będzie funkcjonować, bądź okres, do którego spółka będzie trwać. Czas trwania spółki może zostać więc określony poprzez dokładną datę (np. poprzez wskazanie, że umowa spółki została zawarta do dnia 31 grudnia 2025 r.,) lub poprzez wskazanie okres (np. wskazanie, że umowa spółki zawarta została na okres 5 lat).
Brak jest także przeszkód dla wskazania zdarzenia, którego ziszczenie wiązać się będzie z końcem trwania spółki (np. sprzedaż wszystkich domów mieszkalnych, które spółka zamierza wybudować).
Dodatkowe niezbędne postanowienia umowy spółki jawnej
Pomimo, że wyżej wymienione obligatoryjne elementy umowy spółki jawnej już umożliwią jej zawiązanie i wpisanie do rejestru, to w praktyce spółki jawne o tak okrojonej treści nie występują często w obrocie. Wynika to z faktu, że wspólnicy mogą i chętnie korzystają z możliwości daleko idącej swobody w kształtowaniu postanowień jej umowy. Z tego też względu nie warto, a nawet nie powinno się ograniczać na etapie zawierania umowy spółki jawnej tylko do elementów wskazanych w art. 25 k.s.h. Umowa spółki jawnej powinna być uszyta na miarę założeń wspólników. Z tego też względu dostosowanie jej do struktury osobowej i założeń wspólników wydaje się być wręcz niezbędne.
Umowa spółki jawnej powinna zostać tak skonstruowana, aby umożliwić elastyczne prowadzenie działalności, przy jednoczesnym zabezpieczeniu interesu spółki oraz pozostałych wspólników. Rozszerzenie treści umowy ponad zakres wskazany w art. 25 k.s.h. pozwoli także na minimalizację ryzyka powstania sporu pomiędzy wspólnikami.
Stąd też wydaje się niezbędnym zawarcie w umowie spółki jawnej dodatkowo co najmniej postanowień dotyczących:
- dopuszczalności i warunków zbywalności ogółu praw i obowiązków wspólnika spółki,
- dokładnego sposobu reprezentacji spółki przez jej wspólników,
- dokładnych zasad prowadzenia spraw spółki wraz z określeniem spraw przekraczających zakres zwykłego zarządu,
- sposobu zmiany umowy spółki oraz podejmowania uchwał wspólników,
- zasad uczestniczenia w zysku,
- zasad uczestniczenia w stracie spółki,
- zasad podziału i wypłaty zysku,
- możliwości i zasad otrzymania zaliczek na poczet zysku,
- ewentualnej dopuszczalności prowadzenia działalności konkurencyjnej oraz jej zasad,
- skutków wypowiedzenia umowy spółki, śmierci wspólnika, bądź ogłoszenia jego upadłości.
- przyczyn rozwiązania umowy spółki,
- sposobu likwidacji bądź innego zakończenia działalności spółki,
- zasad udziału w majątku polikwidacyjnym.
Dodatkowe postanowienia w umowie spółki jawnej – zakres
Nie są to jedyne postanowienia, które mogą być zawarte w umowie spółki. Inaczej wyglądać będzie umowa spółki jawnej zawarta przez dziesięciu wspólników, której przedmiotem działalności będzie obrót nieruchomościami, a inaczej wyglądać będzie umowa spółki jawnej, w której wspólnikami będą wyłącznie dwie osoby, zaś przedmiotem działalności będzie handel owocami i warzywami.
W tym zakresie warto podkreślić, że szczególnie istotnym elementem umowy spółki jawnej jest określenie wzajemnych praw i obowiązków wspólników. Brak precyzyjnej regulacji w tym zakresie doprowadzić może do konfliktów, a nawet uniemożliwić prowadzenie działalności gospodarczej. Z tego względu umowa spółki w tym zakresie zawsze powinna być starannie przemyślana i właściwie skonstruowana.
Potrzebujesz pomocy prawnej w swojej sprawie? Skorzystaj z formularza kontaktowego
każdej chwili będziesz mógł zrezygnować z otrzymywania newslettera.
Twoje dane osobowe pozyskane w efekcie skorzystania z formularza kontaktowego będą przetwarzane na zasadach określonych w polityce prywatności.
